“డా.అంబేడ్కర్‌కు మార్గదర్శకుడైన కేలుస్కర్ 165 వ జయంతి.”
- “పేద విద్యార్థుల మిత్రుడు, బహుజన ఉద్యమానికి ఆదర్శం – కేలుస్కర్”
– అరియ నాగసేన బోధి
M.A.,M.Phil.,TPT ,LL B
చారిత్రక నేపథ్యం:19వ శతాబ్దం చివరినాటికి భారతదేశం బ్రిటిష్ వలస పాలనలో ఉన్నప్పటికీ, సమాజంలో సంస్కరణల వాతావరణం పెరుగుతూ వచ్చింది. మహారాష్ట్ర ప్రాంతం ప్రత్యేకించి జ్యోతిరావ్ ఫూలే, గోపాలగణేష్ ఆగార్కర్, లోకహితవాది తదితర సంస్కర్తల కృషితో జ్ఞానోదయ కేంద్రంగా మారింది. ఈ సమాజ పునరుద్ధరణ ఉద్యమ తరంగంలోనే 1860 ఆగస్టు 20న కృష్ణాజీ అర్జున్ కేలుస్కర్ జన్మించారు.
కేలుస్కర్ ఒక మరాఠీ రచయితగానే కాక, సమాజ సంస్కర్త, విద్యావేత్త, పేద విద్యార్థుల మిత్రుడు. ఆయన రాసిన రచనలు మరాఠీ సాహిత్యంలో కొత్త మలుపు తిప్పాయి. కానీ ఆయన కీర్తిలో అత్యంత వెలుగొందే పుట డాక్టర్ బాబాసాహెబ్ అంబేడ్కర్‌తో ఆయన బంధమే.
డా.అంబేడ్కర్ విద్యా ప్రయాణానికి బలమైన చేయి.1907లో అంబేడ్కర్ మెట్రిక్యులేషన్‌లో ఉత్తీర్ణులయ్యారు. ఆ కాలంలో అంటరాని కులానికి చెందిన ఒక యువకుడు ఈ స్థాయికి చేరుకోవడం అసాధారణం. అందుకే బొంబాయిలో ఘన సన్మాన సభ జరిగింది. ఆ సభలో అతిథులుగా ఉన్నవారు సంఘ సంస్కర్త ఎస్.కె. భోలే గారు మరియు కేలుస్కర్ గారు.ఈ సందర్భంగా కేలుస్కర్ అంబేడ్కర్ చేతికి తనే రచించిన “భగవాన్ బుద్ధుని జీవిత చరిత్ర” పుస్తకాన్ని బహుమతిగా అందజేశారు. ఆ పుస్తకం యువ అంబేడ్కర్ మనసుపై లోతైన ముద్ర వేసింది. బుద్ధుని జీవిత గాథలోని త్యాగం, శీలం, కరుణ, సమానత్వ భావాలు ఆయన మానసిక దిశను మలిచాయి.
ఆర్థిక సహాయం – ఒక చారిత్రక ఘట్టం
కేవలం పుస్తకాన్నిచ్చి ప్రోత్సహించడమే కాకుండా, కేలుస్కర్ అంబేడ్కర్ భవిష్యత్తుకు తలుపులు తెరిచారు.
బరోడా మహారాజు సయాజీ రావు గైక్వాడ్ వద్ద స్కాలర్‌షిప్: కేలుస్కర్ అంబేడ్కర్‌ను మహారాజు వద్దకి తీసుకువెళ్లి నెలకు 20 రూపాయల స్కాలర్‌షిప్ మంజూరు చేయించారు. పేదరికంలోనూ చదువు ఆగకుండా: అంబేడ్కర్ ఎఫ్.ఎ. పరీక్ష తర్వాత కుటుంబ ఆర్థిక పరిస్థితి తీవ్రంగా క్షీణించినా, “నీ చదువు కొనసాగాలి” అని ఆయన ధైర్యం చెప్పి సహకరించారు. విదేశీ విద్యకు మార్గం: ఉన్నత చదువుల కోసం అంబేడ్కర్‌ను విదేశాలకు పంపే ఏర్పాట్లలో కూడా కేలుస్కర్ ప్రధాన పాత్ర పోషించారు.
గురువు – శిష్య సంబంధం :కేలుస్కర్ సాయంత్రం వేళ పార్కులో సంచరించడం అలవాటు. ఆ సమయంలో పుస్తకాలతో మునిగిపోయి చదువుతున్న అంబేడ్కర్‌ను గమనించి, ఆయనతో మాట కలిపి, కొత్త పుస్తకాలు అందజేసి, మార్గనిర్దేశనం చేశారు. ఈ సంఘటనలు గురువు-శిష్య సంబంధం ఎంత లోతైనదో సూచిస్తాయి. అంబేడ్కర్ విద్యాభ్యాసం కేవలం వ్యక్తిగత ప్రగతికే కాక, తర్వాత ఆయన సమాజ మార్పు కార్యక్రమాలకు పునాది అయింది. ఈ మార్గంలో కేలుస్కర్ పాత్ర “ఒక విత్తనం విత్తినవాడు” లాంటిది.
భగవాన్ బుద్ధ జీవిత చరిత్ర – ప్రేరణ :కేలుస్కర్ రచించిన భగవాన్ బుద్ధుని జీవిత చరిత్ర పుస్తకం అంబేడ్కర్ ఆలోచనలను కొత్త దిశగా నడిపింది. భగవాన్ బుద్ధుని శీలం, సమానత్వం, వివేకం, దయ, కరుణ భావాలు ఆయన మనసులో లోతైన ప్రభావం చూపాయి. బౌద్ధమతం పట్ల ఆయన ఆసక్తి మొదట ఈ పుస్తకంతోనే పెరిగింది. చివరికి 1956లో జరిగిన అంబేడ్కర్ బౌద్ధదీక్ష ఈ ఆరంభ ప్రేరణలకు ప్రతిఫలమే.
సమాజ సంస్కర్తగా కేలుస్కర్:కేవలం అంబేడ్కర్‌కే కాకుండా, అనేక పేద విద్యార్థులను కేలుస్కర్ ప్రోత్సహించారు. ఆయన రచనలు సామాజిక అసమానతలపై ప్రశ్నలు లేవనెత్తాయి. విద్య, సమానత్వం, నైతికతల ద్వారా సమాజంలో మార్పు రావచ్చని ఆయన విశ్వసించారు.
కృష్ణాజీ అర్జున్ కేలుస్కర్ పేరు సాహిత్యంలో ఒక వెలుగు, కానీ ఆయన నిజమైన మహిమ అంబేడ్కర్ జీవితానికి మార్గదర్శకుడిగా నిలిచినపుడు వెలిగింది. ఒక పుస్తకం, ఒక ప్రోత్సాహం, ఒక అవకాశమే ఎలాంటి చరిత్రాత్మక మార్పులకు దారితీస్తుందో ఆయన ఉదాహరణ. ఈ రోజు ఆయన 165వ జయంతి సందర్భంగా మనం ఆయనను స్మరించుకోవడం, విద్యా సాధనలో ఉన్న ప్రతి పేద విద్యార్థికి ప్రేరణగా నిలుస్తుంది. సమాజాన్ని మార్చే నాయకుల వెనుక ఇలాంటి నిస్వార్థ మార్గదర్శకుల కృషి ఎంత ముఖ్యమో కేలుస్కర్ జీవితమే మనకు చెబుతుంది.
