గాంధీ – ప్రజా మార్గమా? లేక వర్గ ప్రయోజనమా?
అరియ నాగసేన బోధి
గాంధీపై వాదన – ప్రజా మార్గం
గాంధీని అనేకమంది నాయకులు, చరిత్రకారులు “ప్రజలతో మమేకమైన తొలి జాతీయ నాయకుడు”గా కీర్తిస్తారు. చంపారన్ రైతాంగ ఉద్యమం, ఖేడా సత్యాగ్రహం, దండి మార్చ్, క్విట్ ఇండియా ఉద్యమం వంటి సందర్భాలను ఆయన ప్రజా మార్గానికి ఉదాహరణలుగా చూపుతారు. అస్పృశ్యత వ్యతిరేక పోరాటం, హిందూ-ముస్లిం ఐక్యత, మహిళల స్థానం కోసం ఆయన కృషి చేశారని కూడా వాదిస్తారు. కానీ ఈ వాదనలు ఫూలే – అంబేడ్కర్ – కాన్షీరాం దృక్కోణంలో పరిశీలిస్తే, గాంధీ “ప్రజా మార్గం” కాదు, వర్గ ప్రయోజన మార్గం అనిపిస్తుంది.
- అస్పృశ్యత వ్యతిరేకతా? లేక వర్ణవ్యవస్థ రక్షణా?
గాంధీ అంటరానితనం వ్యతిరేకించాడు అంటారు.
కానీ ఆయన వర్ణవ్యవస్థనే దేవుని ప్రసాదం అని, చతుర్వర్ణం సమాజానికి శ్రేయస్కరమని వాదించాడు. “అంటరానివారికి వేరు పాఠశాలలు, వేరు ఆలయ ప్రవేశం” అన్నది ఆయన సత్యాగ్రహం. డా.అంబేడ్కర్ చెప్పినట్లుగా – “గాంధీకి అస్పృశ్యత వ్యతిరేకత కన్నా హిందూమత రక్షణ ముఖ్యమైంది.”
- హిందూ-ముస్లిం ఐక్యత – మతతత్వ రాజకీయమే
గాంధీని మతసామరస్య ప్రతీకగా చిత్రిస్తారు. కానీ ఆయన మద్దతిచ్చిన ఖిలాఫత్ ఉద్యమం మతరాజకీయానికి నాంది పలికింది.
మత ఆధారంగా రాజకీయాన్ని పెంచింది గాంధీ ఉద్యమమే. ఇదే తర్వాతి మతోన్మాదానికి విత్తనమైంది.
- మహిళల సాధికారత – పరిమిత దృష్టి
గాంధీ మహిళలపై మాట్లాడినా, ఆయన దృక్కోణం “గృహిణి – తల్లి” స్థాయి దాటలేదు.
స్త్రీ సమానత్వం, స్త్రీ హక్కులు అన్నవి ఆయన ఆలోచనల్లో లేవు. కాన్షీరాం చెప్పినట్లుగా – “గాంధీ ఉద్యమాల్లో మహిళలు, దళితులు, శ్రామికులు కేవలం మద్దతుదారులు మాత్రమే. అసలు శక్తి వారికివ్వలేదు.”
- ప్రజా ఉద్యమాల పరిమితి
చంపారన్, ఖేడా, దండి మార్చ్ – ఇవి అన్నీ రైతులు, కార్మికుల సమస్యలతో సంబంధమున్నా చివరికి బ్రిటిష్‌తో రాజీ రాజకీయాలకే దారి తీశాయి.
అంబేడ్కర్ స్పష్టంగా అన్నాడు: “గాంధీ భూస్వామ్యాన్ని కదిలించలేదు. జమీందారీని రద్దు చేయలేదు. రైతు, కూలీకి స్వాతంత్య్రం గాంధీ దగ్గర దొరకదు.”
- స్వాతంత్య్రానంతర మతోన్మాదం
వ్యాసాలు గాంధీని మతసామరస్య రక్షకుడిగా చూపుతాయి. కానీ నిజానికి ఆయన ఆలోచనా విధానం తానే మత రాజకీయాలకు తలుపు తెరిచింది. గాడ్సే బుల్లెట్లకు గాంధీ బలయ్యాడు. కానీ గాంధీయతలోని మతతత్వం ఈ దేశంలో మిగిలిన ముప్పు.
అసలు ప్రజా మార్గం – అంబేడ్కర్
గాంధీ మార్గం నిజమైన ప్రజా మార్గం కాదు. అది భూస్వామి – బనియా – బ్రాహ్మణ వర్గాల ప్రయోజన మార్గం. అసలు ప్రజా మార్గం అంటే దళిత – బహుజన – శ్రామిక వర్గాల సమానత్వ పోరాటం.
ఆ మార్గాన్ని గాంధీ అడ్డుకున్నాడు. ఆ మార్గాన్ని అంబేడ్కర్ నిర్మించాడు.
అంబేడ్కర్ మాటలు: “గాంధీ నాయకత్వంలో స్వాతంత్య్రం వచ్చినా, అది పేదలకు రాలేదు. శ్రామికులకు రాలేదు. దళితులకు రాలేదు. అది ఉన్నత వర్గాల స్వాతంత్య్రం మాత్రమే.”
కాబట్టి గాంధీని “ప్రజా మార్గం” అనుసరించిన నాయకుడిగా చూపడం చరిత్ర సత్యాన్ని వక్రీకరించడం అవుతుంది. అసలు ప్రజా మార్గం అంటే అణగారినవారికి, శ్రామికులకు, బహుజన సమాజానికి శక్తినిచ్చే మార్గం. ఆ మార్గం అంబేడ్కర్, ఫూలే, పెరియార్, కాన్షీరాం చూపినదే
